بررسی عوامل پا کجی و پیچش پا در جوجه شترمرغ

پیچش پا در جوجه شترمرغ یا چرخش خارجی مفصل پا (Tibiotarsus) در سن پایین از مشکلات استخوانی در شترمرغ است که در فارم ها به فراوانی دیده می شود. این بیماری پا کجی شترمرغ از مشکلات مدیریتی در فارم سرچشمه می گیرد که در ادامه به آنها خواهم پرداخت.

حالت مشابهی در جوجه مرغ و بوقلمون نیز در این دوره از زندگی اتفاق می افتد.

این حالت در دوره رشد سریع جوجه ها تقریبا از 2 تا 10 هفتگی بروز می کند.

عوامل بروز بیماری پیچش پا در جوجه شترمرغ

دلایل متعددی برای بیماری پیچش پای شترمرغ وجود دارد که در دو دسته کلی قرار می گیرند:

این عوامل نیز در کلیپ پا کجی در جوجه شترمرغ بررسی شده است

عوامل غیر مدیریتی

عوامل غیر مدیریتی مثل ژنتیک که بر میزان وقوع این حالت در جوجه ها موثر است. باید با رکورد گیری از میزان جوجه های متولد شده با چنین مشکلی آگاه شد و سپس نسبت به اصلاح ژنتیکی در مزارع پرورش شترمرغ و رفته رفته حذف پرندگان مولد با نتایج مبتلا به چنین مشکلی اقدام کرد

عوامل مدیریتی

در دسته بندی زیر قرار می گیرند:

• کمبودهای تغذیه ای: که می توان گفت مهمترین این علت هاست، کمبود مواد معدنی مثل کلسیم، فسفر، روی، مس و ... در جیره آغازین جوجه ها و همچنین عدم بالانس صحیح آنها به بروز این مشکل می انجامد.
• تحرک کم یا بیش از حد جوجه ها: چنانچه جوجه ها در این سنین به میزان خیلی کم یا خیلی زیاد تحرک و فعالیت بدنی داشته باشند دچار بیماری پا کجی شترمرغ می شوند. وجود فضایی کافی برای تحرک جوجه ها و همچنین بستر مناسب می تواند از بروز این حالت بکاهد.
• طراحی نامناسب بستر و جایگاه نگهداری جوجه ها: این عامل نیز می تواند تاثیر به سزایی در این بیماری داشته باشد، چنانچه گفته شد فراهم آوردن فضایی مناسب جهت تحرک کافی جوجه و همچنین پرهیز از بستر خیلی سخت، احتمال وقوع این حالت را کاهش می دهد.

صاف و صیقلی بودن بستر نیز باعث وقوع این حالت می شود، به این صورت که به دلیل چرب بودن مدفوع شترمرغ، جوجه ها سر می خورند و باعث بروز مشکل پیچش پای شترمرغ می شود

• کمبود معدنی شدن استخوان ها: کمبودهای تغذیه ای و فقیر بودن جیره غذایی از مواد معدنی موجب کاهش رسوب و جایگزینی این مواد در استخوان شترمرغ ها می شود. این امر باعث کاهش مقاومت و سختی استخوان ها شده که در پی آن می توانیم شاهد پیچش استخوان باشیم.
• عدم هماهنگی رشد سیستم اسکلتی جوجه با وزن آن: این حالت در سنی بروز می کند که جوجه بالاترین نرخ رشد را دارد، رشد سریع جوجه موجب مصرف زیاد ریز مغذی هایی می شود که برای سلامت و استقامت استخوان ها لازم است. برای جلوگیری از بروز پا کجی شترمرغ بایستی از مکمل های غذایی ویژه این دوره استفاده شود که مقادیر کافی با توجه به نیاز بالای این دوره را تامین کند.

نقش ویتامین و مواد معدنی در پا کجی شترمرغ

مطالعات زیادی در زمینه بررسی نقش ویتامین ها و مواد معدنی در وقوع مشکلات استخوان شترمرغ و مخصوصا پیچش مفاصل در شترمرغ انجام شده است. در این بخش به معرفی مختصری از این مواد و نقش آنها در این حالت می پردازیم.

• کلسیم: می توان گفت با اهمیت ترین نقش را در استحکام استخوان شترمرغ ها در کنار فسفر دارد. وجود مقدار کافی کلسیم در جیره باعث افزایش معدنی شدن استخوان ها و کاهش ریسک ابتلا به مشکلات استخوانی در شترمرغ از قبیل پیچش پای شترمرغ می شود. در مورد کلسیم و میزان آن در جیره توجه به دو نکته ضروری است. یکی مقادیر آن که پاسخگوی نیاز بسیار بالای پرنده در این سن به این ماده باشد و دیگری نسبت آن به فسفر در دسترس جیره است. چنانچه این نسبت رعایت نشود رسوب این دو ماده در استخوان ها کاهش می یابد.

باید خاطر نشان داشت که بالا بودن میزان کلسیم در جیره علاوه بر به هم زدن بالانس کلسیم/ فسفر، باعث کاهش جذب سایر مواد معدنی نیز می شود.

• فسفر: همانطور که گفته شد در کنار کلسیم نقش به سزایی در جلوگیری از مشکلات استخوانی در شترمرغ و استحکام آن دارد. باید در نظر داشت که فسفر موجود در گیاهان مورد استفاده توسط شترمرغ تا حد زیادی برای این پرنده قابل استفاده نیست. زیرا دستگاه گوارش پرنده قادر به تبدیل فسفر منابع به فسفر در دسترس نمی باشد.

فسفر به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:

فسفر فیتاته (Phytate Phosphorus): فرم ذخیره ای فسفر در گیاهان است که قابلیت دسترسی تغذیه ای کمتری دارد

فسفر غیر فیتاته (Non-Phytate Phosphorus):  یا فسفر در دسترس، فرمی از فسفر است که قابلیت جذب بالایی در دستگاه گوارش دارد.

آنزیم فیتاز توانایی تبدیل فرم فیتات به فرم قابل دسترس فسفر را دارد و به همین دلیل استفاده از مکمل های تجاری حاوی آنزیم فیتاز برای حفظ استحکام استخوان شترمرغ و جلوگیری از پیچش مفاصل در شترمرغ ضروری است. نیاز به استفاده از آنزیم فیتاز در دوره های مختلف پرورش متفاوت است و برای جوجه ها در بیشترین مقدار خود است. پس در نظر گرفتن استفاده از این آنزیم در جیره پرنده برای جلوگیری از پا کجی شترمرغ لازم است.

• ویتامین E و سلنیوم:

این دو با اثر آنتی اکسیدانی خود در سلامت و افزایش رشد جوجه نقش مهمی دارند. بسیاری از آنزیم هایی که در روند استخوان سازی و استحکام استخوان شترمرغ نقش دارند برای فعالیت خود نیاز به این دو ماده دارند. از آنجا که مواد مورد استفاده در جیره شترمرغ ها مقادیر کافی از این دو ماده را فراهم نمی کنند، اضافه کردن این مواد به جیره شترمرغ به خصوص در سن پایین برای رشد و عملکرد صحیح استخوان پای شترمرغ لازم است.

• ویتامین D3: این ویتامین برای جذب کلسیم از دستگاه گوارش ضروری است و به منظور بالا بردن میزان جذب کلسیم وجود مقادیر کافی آن در جیره شترمرغ از ضروریات است.
• از سایر مواد معدنی و ویتامین ها می توان منیزیوم، روی، منگنز، متیونین و کولین را نام برد.

بیماری های همزمان مثل سوء جذب نیز می توانند بر وقوع بیماری پیچش پای شترمرغ موثر باشند.

درمان پیچش پا در جوجه شترمرغ

تصحیح جیره و رفع کمبودهای غذایی

استفاده از بستر مناسب

طراحی مناسب جایگاه نگهداری به طوری که جوجه ها، فضای کافی برای راه رفتن و تحرک داشته باشند.