اثرات منفی توکسین قارچی فومونیزین و تاثیر آن بر سیستم ایمنی

فومونیزین ها (Fumonisin) گروهی از توکسین های قارچی هستند که توسط قارچ های دسته فوزاریوم (Fusarium) تولید می شوند. Fusarium verticillioides و Fusarium proliferatum مهم ترین تولیدکننده های این توکسین قارچی هستند. مهمترین انواع این توکسین FB1, FB2, FB3 هستند.

ذرت بیشتر از سایر اقلام خوراک به این توکسین آلوده می شود، سویا، برنج و سورگوم و سایر اقلام نیز ممکن است آلوده شوند.

عواملی همچون خشکسالی، هوای مرطوب در فصل گل دهی غلات و حمله حشرات می توانند احتمال بروز این آلودگی و سموم قارچی خوراک شترمرغ را در اقلام جیره افزایش دهند.

ممکن است ذرت آلوده در ظاهر سالم باشد در حالی که قارچ مذکور فعالیت دارد و توکسین را تولید می کند. ذرت هایی که دچار حمله حشرات شده اند یا به هر دلیلی مثل نوک زدن پرندگان آسیب دیده اند بیش از همه در معرض آلودگی قارچی هستند.

چنانچه رطوبت ذرت بیش از 14 درصد باشد احتمال آلودگی بالا می رود. در انبار دان رطوبت را زیر 14 درصد نگه دارید و حضور حشرات را به حداقل برسانید.

توکسین های قارچی بیش از همه دستگاه گوارش شترمرغ را درگیر می کند. فومونیسین ها به همراه زیرالنون و داکسی نیوالنول (DON) به اندازه آفلاتوکسین ها مورد توجه قرار نمی گیرند چرا که از آنها ناشناخته تر هستند و علایم بالینی خاصی را ایجاد نمی کنند بلکه اثرات خود را بر تولید و وزن گیری و ... می گذارند. 

تاثیر منفی توکسین قارچی فومونیزین

• کاهش تولید
• کاهش وزن گیری
• سرکوب سیستم ایمنی
• کاهش کیفیت پرها
• آسیب به ارگان های بدن
• آسیب به سلامت روده، کاهش جذب و ...

فومونیزین به عنوان یک مهارکننده سنتز پروتئین عمل می کند و با اثر بر سلول هایی با تقسیم سلولی بالا مثل سلول های روده، پوست، کبدی و ... باعث آسیب به این بافت ها می شود.

توکسین های قارچی فومونیزین، ساخت اسفنگولیپیدها را دچار مشکل می کنند که این باعث آسیب به سلول های عصبی و عضلانی می شود.

مطالعه جامعی در آمریکا نشان داد 65 درصد نمونه های ذرت تست شده، آلوده به سموم قارچی فومونیسین بودند، میانگین آلودگی 2563 ppb بود.

فومونیزین ها باعث افزایش تولید سایتوکاین های پیش التهابی می شوند.  این سایتوکاین ها بر اتصالات بین سلولی اثر می گذارند، به این صورت که باعث سست شدن این اتصالات و بروز سندرمی به نام leaky gut syndrome  می شود و پاتوژن ها مثل باکتری ها و ویروس ها و ... به راحتی به سلول های روده وارد می شوند و باعث بیماری زایی می شوند.

تاثیر توکسین قارچی فومونیزین بر سیستم ایمنی

فومونیزین بر عملکرد سیستم ایمنی نیز تاثیر منفی دارد و باعث سرکوب آن می شود. در مطالعاتی نشان داده است که این توکسین قارچی باعث کاهش تیتر آنتی بادی متعاقب واکسیناسیون می شود و اثر بخشی واکسن را کاهش می دهد.

به منظور از بین بردن توکسین و سموم قارچی باید از توکسین بایندر های مناسب در جیره استفاده کرد، باید در نظر داشته باشیم که بنتونیت توانایی جذب تمامی توکسین ها را ندارد و راه حل نهایی نیست. به طور مثال بنتونیت برای جذب فومونیزین ها مورد مناسبی نیست، دلیل آن ساختار این توکسین است که توسط لایه های بنتونیت به دام نمی افتد. در سال های گذشته تولید توکسین بایندرها وارد فازهای جدیدی شده است و محصولاتی با اختصاصیت بالا و عوارض جانبی کمتر وارد بازار شده اند که استفاده از آنها توصیه می شود.

در نسل جدید توکسین بایندر ها، از میکروب ها و آنزیم ها به منظور biotransformation توکسین های قارچی استفاده می شود. منظور از biotransformation تغییر در ساختار شیمیایی توکسین ها و تبدیل آن ها به متابولیت های بی ضرر می باشد.