سیستم تنفسی شترمرغ

سیستم تنفسی شترمرغ  از سوراخ­های بینی شروع شده و از طریق حفره های بینی با نای ادامه دارد. نای هم در پائین گردن به دو نایژه تقسیم می گردد. این پرنده حنجره ندارد و به همین علت مسیر تنفسی پرنده از طریق حفره‌های بینی به نای متصل می‌شود. وجه تمایز پرورش شترمرغ با پرورش بقیه طیور تفاوت در مقدار رطوبت مورد نیاز جهت پرورش این پرنده است. به طور کلی دستگاه تنفس از سه قسمت عمده زیر تشکیل شده است:

1. مجاری تنفسی
2. شش ها
3. کیسه های هوایی

رنگ شش‌ها در شترمرغ صورتی روشن است. شش‌های شترمرغ در دو طرف ستون فقرات این حیوان قرار گرفته است. کیسه‌های هوایی در بدن طیور و شترمرغ با حفره بعضی از استخوان‌ها در ارتباط است. پرورش دهندگان شترمرغ بهتر است بدانند که کیسه‌های هوایی در بدن پرندگان چند وظیفه اساسی دارند:

1. سبک کردن بدن
2. کمک به عمل تنفس
3. کمک به کنترل درجه حرارت بدن

شش‌ها و کیسه‌های هوایی در شترمرغ مانند سایر گونه‌های پرندگان است، اما ظرفیت کیسه‌های هوایی به میزان زیادی کاهش یافته است. با تبخیر رطوبت از سطح خارجی مخاطی ریه‌ها به شکل بخار آب، ریه ها در مکانیزم خنک کنندگی بدن نیز شرکت می‌کنند.

نحوه عملکرد سیستم تنفسی در خروج ذرات و عوامل بیماری زا

عمل تصفیه و فیلتراسیون همزمان با ورود هوا و عبور از مجاری تنفسی انجام می‌شود. نحوه تصفیه به صورت رقیق شدن ذرات خارجی وارد شده، و به دام انداختن اجرام و ذرات خارجی دیگر مانند باکتری، گرد و غبار و... در موکوس ترشح شده و یا در مژک‌های بافت پوششی مجاری تنفسی است. به دنبال این حرکت مژک‌های موجود با حرکات موجی خود این ذرات به دام افتاده را به خارج هدایت می‌کنند.

فاکتورهایی که باعث اختلال در سیستم تنفسی می شوند

پرورش دهندگان شترمرغ باید عوامل مخل سیستم تنفسی این پرنده را بشناسند؛ که این عوامل عبارتند از:

1- آمونیاک: این ماده می‌تواند باعث توقف حرکت مژک‌ها و نیز از بین رفتن آن‌ها و حتی مرگ سلول‌های پوششی نای شود.

2- وجود گرد و خاک (تهویه نامناسب): وجود گرد و خاک بیش از حد در فضای پرورش شترمرغ باعث نقص در عملکرد مژک‌های نای می‌شود؛ به حدی که مژک‌ها دیگر قادر به حرکت نیستند و نمی‌توانند مواد خارجی را به بیرون سیستم تنفسی برانند.

3- باکتری‌ها، ویروس‌های تنفسی و قارچ ها: این عوامل می‌توانند باعث هر سه حالت منفی، یعنی توقف حرکت مژک‌ها، از بین رفتن مژک‌ها و مرگ سلول‌های پوششی نای بشوند. چون این عوامل بیماری زا هستند، سیستم دفاعی بدن را درگیر می‌کنند.

4- عدم رعایت تراکم در سالن ها: این امر موجب افزایش غلظت گاز آمونیاک شده و نیز تنفس هوای بی‌کیفیت توسط پرنده می‌شود. این امر اختلال در دستگاه تنفس را در پی خواهد داشت.

5- نوسانات دمایی: تغییر دما مشکلات زیا‌ن‌باری در پی خواهد داشت که در این مشکلات سیستم تنفسی نیز تحت تاثیر قرارخواهد گرفت. به این صورت که با افزایش دما، پرنده برای خنک کردن خود با دهان باز عمل تنفس را انجام خواهد داد و احتمال ورود عوامل بیماری‌زا و غبار به دستگاه تنفس افزایش می‌یابد. در نتیجه خطر بیماری زایی این عوامل نیز بیشتر خواهد شد. با کاهش دما سیستم قلبی عروقی برای تنظیم دمای بدن خون بیشتری به دستگاه های بدن می‌فرستد و سهم دریافتی گردش خون سیستم تنفسی کاهش می‌یابد و سلول های دفاعی کم‌تری به بخش تنفسی منتقل می‌شود. در نتیجه خطر بیماری زایی عوامل تنفسی نیز افزایش خواهد یافت.

6-رطوبت مناسب هوا: رطوبت رابطه مستقیمی با سلامت دستگاه تنفسی دارد. بنابراین مدیریت سطح رطوبت به‌خصوص در مناطق خشک از اهمیت بالایی برخوردار است. دستگاه تنفسی شترمرغ میزان بالایی از تبادلات گاز کربن دی اکسید و اکسیژن را انجام می‌دهد و درصورت خشکی هوا این تبادلات در دستگاه تنفسی کاهش یافته و باعث ایجاد آسیت در گله می‌شود؛ وجود رطوبت مناسب در سالن‌های پرورش سبب افزایش تبادلات گازی و افزایش مقاومت طیور نسبت به بیماری‌های تنفسی خواهد شد. حفظ رطوبت مناسب سالن‌های پرورش خصوصاً در روزهای ابتدایی باعث کاهش خطر دهیدراته شدن جوجه می‌شود و در نتیجه اختلال در جذب کیسه زرده و نهایتا افزایش تلفات را به دنبال دارد.

نتیجه گیری:

در این مقاله از مقالات بهین پرور، به بررسی کامل سیستم تنفسی شترمرغ که از عوامل مهم در کنترل پرورش شترمرغ است، پرداختیم. همچنین عوامل مختل کننده عملکرد آن را نیز برشمردیم. امیدواریم این مقاله به شما در پرورش شترمرغ‌های سالم‌تر کمک کند.