آمونیاک در سالن از فضولات پرنده ساطع می شود. نیتروژن استفاده نشده در بدن پرنده به صورت اوریک اسید، آمونیاک و اوره دفع می شود. وقتی گاز آمونیاک در تماس با رطوبت قرار می گیرد تبدیل به محلولی قلیایی و خورنده به نام آمونیوم می شود.

آمونیوم به سطوح اپی تلیالی دستگاه تنفس شترمرغ آسیب می زند، به این صورت که باعث بی حرکت شدن و یا تخریب کامل تاژک های دستگاه تنفسی می شود. از آنجا که تاژک های دستگاه های تنفسی سد فیزیکی اولیه در برابر پاتوژن ها است، به این وسیله خطر ابتلا به بیماری های تنفسی در شترمرغ را افزایش می دهند.

هر چه تراکم پرنده در سالن بیشتر باشد میزان آمونیاک ساطع شده در فضا بیشتر می شود و اثرات منفی آن نیز بیشتر نمود پیدا می کند.

در فصول سرد که پرنده ها بیشتر در فضای سربسته نگه داشته می شوند آمونیاک اثرات خود را بیشتر نشان می دهد. در این شرایط باید تهویه مناسب برای سالن فراهم باشد.

در بسیاری از کشورها میزان استاندارد گاز آمونیاک برای انسان و حیوان  20-25 ppm در نظر گرفته می شود. هرچند در عمل گاهی این میزان به ویژه در زمستان ممکن است به 30-70 برسد. بر اساس قوانین اتحادیه اروپا میزان آمونیاک سالن در یک دوره 8 ساعته نباید از 20 ppm فراتر رود. همچنین نباید میزان آمونیاک سالن برای بیش از 10 دقیقه بیش از 35 ppm  شود.

اعداد دیگری نیز برای شترمرغ موجود است، میزان آمونیاک سالن در نزدیکی کف سالن نباید از 20 ppm  بالاتر باشد. اگر میزان آمونیاک هوا بین 10 تا 15 ppm باشد می توان آن را استشمام کرد.

چنانچه شترمرغ حتی برای مدت کوتاه در معرض غلظت بالایی از آمونیاک باشد، تغییرات مولکولی در اندام ها رخ می دهد. آمونیاک خاصیت اکسیداتیو دارد و باعث التهاب می شود. میزان بالای آمونیاک باعث کاهش عملکرد ارگان ها، نقص در متابولیسم انرژی، القای مرگ برنامه ریزی شده سلولی (apoptosis) و آسیب به میتوکندری می شود.

بالا بودن آمونیاک باعث کاهش رشد و عملکرد پرنده می شود که این در ارتباط قوی با اثر آمونیاک بر سیستم ایمنی و ساختار بافتی روده پرنده می باشد. به عبارت دیگر آمونیاک با رشد و تکوین سیستم ایمنی و گوارش تداخل ایجاد می کند.

 بر اساس تحقیقاتی که توسط دانشمندان صورت پذیرفته است ، پرنده، در محیطی با آمونیاک کمتر زمان بیشتری را به خوردن دان اختصاص می دهند حال آنکه در محیطی با آمونیاک بیشتر ، این زمان کاهش می یابد و مصرف دان توسط پرنده به حداقل مقدار ممکن خود می رسد .

 نشانه هاي اثرات منفی گاز آمونیاك عبارتند از آبریزش چشم، بسته شدن پلک ها و مسدود شدن آنها، سرفه و تنفس صدادار، کوري، کاهش نرخ رشد  و افزایش ضریب تبدیل از معایب این گاز است.

 راهکارهایی به منظور کاهش آمونیاک سالن:

مدیریت جیره : جیره باید بالانس باشد، میزان بالای پروتئین خام می تواند باعث افزایش آمونیاک مدفوع و ادرار شود. با افزایش فیبر جیره می توان آمونیاک مواد دفعی را کاهش داد.

تراکم مناسب در سالن : تراکم بالا باعث افزایش رطوبت و مواد دفعی در کف سالن و به دنبال آن افزایش میزان آمونیاک می شود.

تهویه : تهویه مناسب از مسایل کلیدی در سلامت جوجه شترمرغ ها . و از تجمع گاز آمونیاک، دی اکسید کربن و رطوبت در سالن جلوگیری می کند.

تهویه به عنوان یک کنترل کننده کیفیت هوای سالن عمل می کند، آمونیاک را از سالن خارج می کند و هوای تمیز را وارد می کند. با این حال، این روش باعث کاهش یا مهار تشکیل آمونیاک نمی شود. با این وجود، حفظ تهویه مناسب در تمام فصول به کاهش سطح آمونیاک گازی در سالن  و خشک نگه داشتن بستر کمک می کند.

دما: دمای سالن با توجه به فصل، دمای محیط و سن جوجه تنظیم می گردد. ضمنا توجه داشته باشید که دمای بالا تولید آمونیاک را سرعت می بخشد.

بهبود قابلیت هضم مواد غذایی: هر چه مواد مغذی به ویژه آمینواسید ها بهتر هضم شوند آمونیاک کمتری تولید می شود. برخی از افزودنی های خوراک طیور از جمله مولتی آنزیم ها به بهبود این مساله کمک می کنند.

کنترل رطوبت مدفوع: چنانچه مدفوع رطوبت بالایی داشته  باشد میزان آمونیاک آن افزایش می یابد. رطوبت مدفوع باید بین 25-30 درصد باشد. درصد رطوبت را می توان با راهکارهای زیر کاهش داد:

افزودن ماسه به بستر

جمع آوری مرتب مدفوع

شعله دهی کف بستر

تهویه مناسب

در صورتی که در جیره نویسی به جای پروتئین خام میزان آمینواسیدهای مورد نیاز پرنده را در نظر بگیریم، مقدار آمونیاک مدفوع کاهش پیدا خواهد کرد. با کاهش پروتئین خام جیره و جایگزینی بخشی از منابع پروتئینی جیره مثل سویا و .. با آمینواسیدهای سنتتیک می توان باعث بهبود عملکرد جیره شد. کاهش پروتئین خام جیره به میزان 3-5 درصد می تواند به میزان 60 درصد کل نیتروژن تولید شده در مدفوع را کاهش دهد.

با کاهش توان پرنده در جذب پروتئین، میزان نیتروژن و آمونیاک مدفوع بالا می رود، پس ضروری است تا توانایی پرنده در جذب پروتئین را بالا ببریم تا از دفع بالای آمونیاک جلوگیری کنیم.

وجود استرس و هرگونه التهاب در دستگاه گوارش پرنده توانایی آن را در جذب کاهش می دهد و در ادامه مواد غذایی به ویژه آمینواسید ها به خوبی جذب نشده و میزان آمونیاک در مواد دفعی بالا می رود. اضافه کردن مواد فیتوژنیک (عصاره های گیاهی)، پروبیوتیک ها، برخی اسیدهای آلی و ... به کاهش التهاب در روده کمک می کند.

نتیجه اینکه کنترل گاز آمونیاک در سالن های پرورش شترمرغ از موضوعات پیچیده ای در صنعت است، اما با ترکیبی از تهویه مناسب، مدیریت مناسب سالن و استراتژی برای کاهش تشکیل گاز آمونیاک، می توان با موفقیت در هر زمان از این مسئله عبور کرد.