آماده سازی سیستم جوجه کشی مزرعه پرورش شترمرغ

 آماده سازی سالن جوجه کشی مزارع پرورش شترمرغ از مهمترین فعالیت هایی است که باید قبل از شروع دوره تولید در مزارع پرورش شترمرغ انجام شود. به این منظور باید کارهایی انجام شود که در ادامه شرح داده می شود:

جرم زدایی محیط: اولین اقدام در راستای ضد عفونی و نظافت سالن جوجه کشی جرم زدایی محیط است. اهمیت جرم زدایی در این است که مواد آلی مثل مدفوع و پر باعث خنثی شدن مواد ضد عفونی کننده می شوند و به علاوه محل مناسبی برای تکثیر و رشد عوامل بیماری زا است. لازم است تا قبل از استفاده از هر گونه مواد ضد عفونی کننده سطوح، فن ها، دیوار ها، اجزای دستگاه ها و به طور کلی هر محلی که می تواند حاوی مواد آلی باشد به خوبی جرم زدایی شوند. به منظور جرم زدایی لازم است تا از دترجنت ها مثل مایع ظرفشویی، مایع لباسشویی و سایر شوینده ها استفاده گردد.
باید به این نکته توجه داشت که عدم انجام جرم زدایی و زدودن مواد آلی (مدفوع، پر و ...) باعث عدم ضد عفونی صحیح و خنثی سازی ماده ضد عفونی کننده می شود. در صورت وجود حشرات موذی در سالن باید از سموم مخصوص برای کشتن آنها استفاده گردد. هم چنین تمامی درزها و سوراخ هایی که احتمال ورود جوندگان و حشرات از آنها دارند را (از سمت بیرونی و داخلی) به کمک فوم تزریقی و سیمان مسدود کنید.

 تعمیرات دستگاه ها: قبل از شروع فصل تولید باید دستگاهها و تجهیزات جوجه کشی تعمیر و چک شوند. بررسی سنسور های دما و رطوبت باید به دقت انجام شوند و در صورت نیاز تعویض گردد.

ضد عفونی با مایعات ضد عفونی کننده: مثل محصولات کلره، ترکیبات آمونیوم چهارتایی و ... (در ادامه به تفضیل در مورد انواع این مواد توضیح داده خواهد شد)

تجهیزاتی که قابل جدا شدن هستند مثل سبد های هچر و ستر و... را جدانموده و آنها را بر روی یک محل با کف سیمان یا آسفالت قرار دهید. این تجهیزات باید با آب گرم و مایع شوینده مثل صابون به خوبی شسته و بعد از خشک شدن ضد عفونی نیز شوند.

 ضد عفونی با گاز فرمالین: گاز فرمالین از پرکاربرد ترین ضد عفونی کننده های مورد استفاده در سالن جوجه کشی شترمرغ است. از مهم ترین مزیت های استفاده از گاز فرمالین توانایی آن در نفوذ به همه منافذ نقاط سالن جوجه کشی است.(به منظور ضد عفونی با گاز فرمالین همه منافذ باید از بیرون محصور شوند)

نحوه ضد عفونی سالن جوجه کشی

دستگاه ستر و هچر منبع اصلی آلودگی سالن هچری می باشند، بنابراین بهداشت و نظافت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. اجرام، جوجه شترمرغ های مرده و پر محل ایده آلی برای رشد و تکثیر باکتری ها و قارچ ها در محیط گرم و مرطوب هچری است که می توانند به راحتی توسط جریان هوا، تجهیزات و پرسنل جابجا شوند. بنابراین توجه به نظافت و ضد عفونی کردن بسیار امر مهمی برای پرورش دهندگان شترمرغ است.

گرد و غبار موجود در سطوح داخلی ستر، پشت آن و بالای دستگاه باید کاملا زدوده شوند، علاوه بر آن لازم است تا مجاری عبور هوا  و آب(Duct)  در دستگاه به خوبی تمیز و ضد عفونی شوند. گرد و غبار می توانند باعث انتقال اسپورهای قارچی و باکتری ها بین دستگاه و اتاق ستر شوند. تحقیقات نشان داده اند که اسپورهای قارچی میتوانند تا 18 ماه در گرد و غبار زنده بمانند.

دود دهی با فرمالین:
فرمالین بیشترین کاربرد را در ضد عفونی ستر و هچر دارد. موارد زیر باید فراهم باشند تا فرایند دود دهی به خوبی انجام شود:

 دما: بهترین تاثیر فرمالین را در دمای حدود 25 درجه سانتی گراد شاهد خواهیم بود.
زمان: زمان مورد نیاز برای از بین بردن میکروارگانیسم ها بستگی به دما، رطوبت و غلظت فرمالدهید دارد (زمان استاندارد حدود 15 تا 20 دقیقه می باشد)

غلظت: غلظت فرمالین بر اساس دستور دامپزشک و با توجه به میزان آلودگی تعریف می شود.

نحوه استفاده از فرمالین برای ضد عفونی ستر و هچر:
نسبت مناسب برای ترکیب فرمالین و پرمگنات پتاسیم چه نسبتی است؟
برای ایجاد گاز باید پرمنگنات پتاسیم با فرمالین به نسبت 2 به 3 مخلوط شود. اگر نسبت مناسبی رعایت شود پودر قهوه ای رنگی بعد از انجام واکنش باقی می ماند.

میزان مصرف توصیه به منظور ضدعفونی 53 میلی لیتر فرمالین به علاوه 35 گرم پرمنگنات پتاسیم به ازای هر متر مکعب توصیه می شود. این فرمول برای 20 دقیقه دود دهی پیشنهاد می شود.

همانطور که می دانید گاز فرمالین خطرناک و در زمره گازهای سرطان زاست، بنابراین پیشنهاد می شود به منظور خنثی سازی آن از آمونیوم هیدروکساید به مدت 10-15 دقیقه و  نصف میزان فرمالین استفاده شود

ضد عفونی کننده ها:
90 درصد بهداشت هچر و ستر بر پایه مدیریت صحیح، نظافت مرتب و برنامه ای است که در آن از تماس گرد وغبار با تخم ها و وسایل تا حد ممکن جلوگیری شود. 10% باقی مانده با استفاده از فرمالین و سایر ضد عفونی کننده ها انجام می شود.
ماده ضد عفونی کننده نمی تواند به تنهایی مشکلات ناشی از عدم رعایت بهداشت و مدیریت صحیح ستر و هچر را جبران کند و در کنار اقدامات صحیح بهداشتی و مدیریتی می تواند موثر باشد.

فرمالین بیشترین استفاده را برای ضد عفونی کردن ستر و هچر دارد اما باید به خاطر داشت که این گاز سمی و بیماری زاست استفاده آن در بعضی نقاط دنیا ممنوع و یا محدود شده است. پس باید به دنبال ضد عفونی کننده هایی برای جایگزین کردن فرمالین باشیم که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

انواع ضد عفونی مورد استفاده در سالن جوجه کشی

کلرین دی اکساید:
یکی از ضد عفونی کننده های مورد استفاده برای سطوح می باشد.
محلول های هیپوکلریت سدیم که دارای 200 تا 500 ppm کلر هستند به فراوانی به منظور ضد عفونی استفاده می شوند اما محلول کلرین دی اکساید که دارای تنها 30 تا 100 ppm کلر است دارای اثر بخشی مشابهی با هیپوکلریت سدیم است با این تفاوت که میزان کمتری کلر و اثرات نامطلوب کمتری دارد. از آنجا که غلظت کلر در این محلول ها پایین است و همچنین گاز متصاعد شده در حبابهای آن گیر می افتد، اثرات نا مطلوب کمتری دارد.

ترکیبات فنولی:
این ترکیبات در برابر باکتری ها و قارچ ها موثرند در حالی که اثر بخشی آنها در برابر اسپورها و ویروس ها تا حد زیادی به غلظت مورد استفاده بستگی دارد. این ترکیبات برای انسان سمی هستند و بهتر است در حوضچه های ورودی سالن ها و ضد عفونی کف ها استفاده شوند.

ترکیبات آمونیوم چهارتایی:
اصولا در مقابل باکتری ها اثر بخش هستند و اثر بخشی آنها در مقابل قارچ ها و ویروس ها به غلظت آنها بستگی دارد. لازم به ذکر است که ترکیبات آمونیوم چهارتایی در برابر اسپور ها تقریبا بی اثر یا دارای اثرات اندک هستند. این ترکیبات خطر زیادی برای انسان ندارند اما قیمت نسبتا بالایی دارند.
بهترین مورد مصرف ترکیبات آمونیوم چهارتایی در ضد عفونی کردن کف ستر و هچر، دیوارها و انکوباتور (ستر) است. یکی از ترکیبات استفاده شده در محصول تجاری CID 20 ترکیبات آمونیوم چهارتایی است. محصول تجاری TH5 نیز دارای ترکیبات آمونیوم چهارتایی است.

یدوفورها، گلوتارآلدهید و پراستیک اسید:

در مقابل باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و اسپور ها بسیار موثر است. این مواد ضد عفونی کننده تقریبا غیر سمی هستند اما برای استفاده در مقیاس بزرگ گران هستند.

اوزون:

اوزون یک ماده ضد عفونی مناسب برای هچر است. هر دو فرم گازی و مایع اوزون قادربه از بین بردن بسیاری از عوامل بیماری زای شترمرغ است که به طور معمول باعث آلودگی پوسته، ستر و هچر می شوند می باشند. هر چند در تحقیقات نشان داده شده است که استفاده از فرم گازی اوزون باعث کاهش جمعیت باکتری ها در سطح تخم ها می شود، مرگ و میر بالای جنین ها به دلیل استفاده در دوزهای بالا نیز مشاهده شده است.

پراکسید هیدروژن:

پراکسید هیدروژن یکی از مواد ضد عفونی کننده است که سالهاست به منظور پاک سازی سطوح و همچنین در برنامه های استریلیزاسیون به کار می رود. بر خلاف فرمالدهید، پراکسید هیدروژن به راحتی به آب و اکسیژن تبدیل می شود و در نتیجه از بین می رود و مدت زیادی در محیط باقی نمی ماند. در نتیجه این اتفاق بوی ناراحت کننده ندارد و همچنین در صورت استفاده درست مشکلات کمتری برای افراد و پرسنل به وجود می آورد. نانوسیل که یکی از محصولات مورد استفاده برای ضد عفونی است که بر پایه پراکسید هیدروژن است.

عواقب عدم شستشو و نظافت دستگاه ستر و هچر شترمرغ

بسیاری از پرورش دهندگان شترمرغ به شستشو و ضد عفونی کردن دستگاه و سالن جوجه کشی بی توجه هستند و بعد از کاهش راندمان جوجه کشی و مرگ جوجه شترمرغ ها در داخل تخم ، کیفیت دستگاه و عدم کارکرد صحیح آن را مقصر می دانند در حالی که آلودگی ها و میکروب های تجمع یافته در محیط داخلی دستگاه ، بر اثر حرارت و رطوبت بالا طی دوره جوجه کشی رشد پیدا کرده و به داخل تخم نفوذ می کنند و به این ترتیب موجب مرگ جنین و جوجه ها در داخل تخم خواهد شد.