پر شترمرغ بسته به جنس و سن به انواع زیر تقسیم بندی می‌شود:

پرهای بال شترمرغ نر:

در هر بال شترمرغ نر تقریبا 24 عدد پر سفیدرنگ وجود دارد (مجموعا 48 تا) که بر اساس کیفیت و طول به primes، firsts، seconds، thirds، Stalky و inferior تقسیم بندی می‌شود.

پوش پر (covert): علاوه بر این پرهای سفید در هر بال پوش پر (پرهای سیاه) هم موجود است.

پرهای بال شترمرغ ماده:

Famines: این نام به پر های اصلی بال شترمرغ ماده اطلاق می گردد، این پرها بر اساس رنگ به دو  نوع تیره و روشن تقسیم می‌شود. و بر اساس کیفیت و طول همانند شاه پر های خروس به 6 نوع primes، firsts،  seconds، thirds، Stalky و inferior تقسیم بندی می‌شود.

Drab: این نام برای پوش پر ها (Covert) در جنس ماده به کار می رود که علاوه بر پرهای اصلی در لابلای آنها موجود هستند (مانند جنس نر)

Floss: این نوع پرها زیر بال ها و سینه وجود دارند و بسته به جنس دو نوع هستند

Black floss در جنس نر.

Drab floss در جنس ماده.

لازم به ذکر است که بسته به نژاد ممکن است در جنس ماده silver floss (پر های نقره ای) و blonde floss (پرهای بلوند) نیز دیده شود.

Bodies: پرهای پوشاننده سطح بدن هستند که سه نام بر اینها می گذارند:

Black bodies در جنس نر

Drab bodies در جنس ماده

Chick bodies در جوجه ها

Tails: پرهای ناحیه دم هستند که در نر به رنگ سفید و سفید-قهوه ای و در ماده به رنگ قهوه ای روشن تا تیره دیده می‌شود.

Spadonnas: این اصطلاح علمی برای پرهای بال جوجه هاست که به رنگهای سفید و تیره تقسیم بندی می‌شود.

شکل زیر اجزای مختلف پر شترمرغ را نشان می‌دهد

پرکنی و روش های آن در شترمرغ پرواری و مولد:

در اینجا به بررسی انواع روش های پرکنی در شترمرغ می‌پردازیم ابتدا با تعریف سه اصطلاح در این باره شروع می‌کنیم:

Plucking: به معنی جدا کردن پر به طور کامل از انتهاست، این روش برای قسمت هایی از بدن پرنده که پرهای سستی دارد به کار می‌رود. لازم به ذکر است درصورتی که پرهای ناحیه اتصالات محکمی به پوست داشته باشند، این روش موجب درد و خونریزی در ناحیه می‌شود.

Clipping : به معنی تراشیدن پر هاست و این عمل به وسیله قیچی هرس کردن و باغبانی (pruning shears) از تقریبا 5 سانتی متر بالای انتهای پر انجام می‌شود. در این روش کل پر و قسمتی از ساقه انتهایی آن (quil) جدا می‌شوند و بقیه ساقه (quil) روی بدن پرنده می‌ماند تا این که خشک شود.

Quilling : این کار بعد از Clipping انجام می‌شود به این صورت که Quil باقی مانده و خشک شده روی بدن پرنده جدا می‌شود. این کار باید حداقل 2 ماه پس از جدا کردن پرها انجام شود. هنگام انجام این کار باید احتیاط فراوان به کار گرفته شود تا به فولیکول پر آسیب نرسد چرا که با آسیب به فولیکول شاهد رشد غیر عادی پرهای بعدی و همچنین آسیب به پوست بعد از کشتار خواهیم بود.

پس از پرکنی کامل به روش Clipping و Quilling شش ماه بعد دوباره رشد پرها کامل خواهد شد و نیاز به پرکنی مجدد دارد.

پرکنی شترمرغ و آسایش و رفاه دام:

پرکنی به روش Clipping و Quilling هیچگونه دردی به پرنده تحمیل نمی کند اما روش plucking باعث درد زیادی در پرنده می‌شود و پرنده به این عمل واکنش شدید نشان داده و سعی می‌کند از انجام ادامه کار جلوگیری کند. نکته ای که در این باره لازم است به آن توجه شود این است که حتی بی حسی موضعی نیز از درد جلوگیری نمی‌کند چرا که به نظر می‌رسد پرکنی سبب برانگیختن رفلکس نخاعی می‌شود و سیستم عصب مرکزی در این واکنش زیاد دخیل نیست.

پرکنی در چه زمانی انجام شود؟

پرکنی در مزارع پرواربندی:

اولین پرکنی توصیه می‌شود در 6 ماهگی انجام شود، در سن 6 ماهگی پرهای "جوجه ای" با پرهای "جوانی" جایگزین می‌شوند و 8 ماه بعد این پرها به بلوغ می‌رسند. در کشور هایی که فروش پوست و پر از اولویت بالاتری نسبت به گوشت می‌باشند پرنده را تا 14 ماهگی پرورش می‌دهند تا پرها به بلوغ برسند. این کار علاوه بر بهبود کیفیت پر، باعث بالارفتن کیفیت پوست نیز می‌شود.

همانطور که گفته شد پرکنی باعث بهبود کیفیت پر و پوست می‌شود به این صورت که  فولیکول های پرهای ثانویه که تا زمان کشتار بالغ شده و بخوبی رشد کرده اند جای خود را روی پوست باقی می‌گذارند و این امر موجب افزایش کیفیت و زیبا شدن پوست و پر می‌شود.

پرکنی در مولد ها:

پرکنی در مولد ها در دوره استراحت جنسی انجام می‌شود، توصیه می‌شود پرهای معیوب و ژولیده کنده شوند. این کار باعث می‌شود پرنده پرهای خود را بازیابی کند و پوششی مناسب در شروع فصل تولید داشته باشد.

 پرنده در باکس مخصوص نگهداری می‌شود و پرهای مورد نظر در ناحیه بال ها، سینه و دم کنده می‌شوند. بهترین زمان برای پرکنی زمانی است که دمای هوا خیلی بالا نباشد چرا که باعث سوختگی بدن، افزایش خون ریزی و استرس بیشتر در  پرنده می‌شود، توصیه می‌شود این کار در اوایل صبح انجام شود.

با توجه به اینکه تولید اسپرم و تخمک و همچنین تخم گذاری در پرندگان مولد وابسته به وقایع هورمونی و سطوح هورمون ها در بدن است، پرکنی در مولد ها سبب تحریک ترشح هورمون های جنسی می‌شود که این واقعه افزایش کمیت و کیفیت تولید را در پی دارد.

اهداف پرکنی:

اصولا در مورد پرکنی دو هدف دنبال می‌شود، تولید پر برای فروش و بهبود کیفیت پوست.

 وقتی بهبود کیفیت پوست مد نظر است ترکیبی از Clipping و Quilling باید انجام شود چرا که این فرایندها بی درد هستند. اما وقتی هدف فروش پرها زیبایی، تولید گردگیر و ... باشد باید پر از انتها جدا شود که برای این کار باید Plucking انجام شود. 

اثر استرس بر کیفیت پر و بروز خطوط غیر طبیعی پر (fault bar):

خطوط غیر طبیعی در پر شترمرغ بر کیفیت و زیبایی آن تاثیر منفی می‌گذارد، پس در برنامه های مدیریتی فارم های شترمرغ لازم است تا به این نکته و علل آن توجه شود. حل این مشکل باعث افزایش درآمدزایی مزرعه خواهد شد. این خطوط که در اصطلاح علمی (fault bar) نامیده می‌شوند در هر دو نوع شترمرغ های وحشی و اهلی دیده می‌شود این پرها هم در بال و هم در تنه پرنده دیده می‌شوند. علل این اتفاق به  عوامل استرس زای پرنده مربوط است که شامل آب و هوای نامناسب، حمل و نقل غیر اصولی و استرس زا، تراکم بالا و ... می شود. علاوه بر عوامل ذکر شده ژن ها نیز در بروز این حالت دخیل اند به طوری که این خطوط در بعضی پرندگان و نتاج آنها بیشتر دیده می‌شود. پس از کشف ژنتیکی بودن این اتفاق پژوهش های زیادی روی بهبود این حالت از طریق برنامه های اصلاح ژنتیک رخ داد.

انگل های خارجی شترمرغ که پر را درگیر می‌کنند:

انگل های خارجی شترمرغ که روی پر و پوست زندگی می‌کنند باعث آسیب به کیفیت پوست و پر شترمرغ می‌شوند و از این طریق باعث ضرر اقتصادی به دامدار می‌شوند، علاوه بر آن انگل های خارجی در هر سنی شترمرغ ها را درگیر می‌کنند، پرنده‌های مبتلا خارش و بی قراری را نشان می‌دهند. بیشتر مقعد، گردن، بال ها و پاها درگیر می‌شوند. برای تشخیص این انگل ها مشاهده میکروسکوپیک لازم است.

Struthiolipeurus struthionis از مهم ترین انگل های پوست و پر است، دیدن این انگل با چشم غیر مسلح بسیار دشوار است چرا که به راحتی زیر پرها مخفی می‌شود و تشخیص آن با بررسی آزمایشگاهی پر ها انجام می‌شود. این انگل ها از پرنده ای به پرنده دیگر منتقل شده و از این طریق در مزرعه پخش می‌شوند.

جربی به نام Gabucinia bicaudata در عروق زیر پر ها زندگی می‌کند، تغذیه این انگل از خون و ماده ژلاتینی غلاف پر ها است که این کار آسیب زیادی به کیفیت پر و پوست وارد می‌کند. با توجه به پر ریزی شترمرغ ها همیشه پر نا بالغ در دسترس این انگل ها قرار دارد و در صورت عدم تشخیص و درمان، این انگل ها می‌توانند همیشه همراه پرنده زندگی کنند و   باعث آسیب به پر و پوست شترمرغ شوند.

البته سایر کنه ها هم توانایی انتقال ویروس عامل بیماری را به شترمرغ دارند ولی Hyalomma بیشترین اهمیت و فراوانی را در مورد انتقال دارا می باشد.

درمان انگل های پر و پوست شترمرغ :

همانطور که گفته شد انگل هایی که پوست و پر را در شترمرغ در گیر می‌کنند شامل کنه ها، شپش ها و ... بر سلامتی پرنده و ارزش اقتصادی محصولات شترمرغ از جمله پوست و پر تاثیر بسیار زیانباری دارند. پس لازم است تا بر علیه این انگل ها درمان مناسب و به موقع انجام گیرد. اسپری حاوی Pyrethroid ها و همچنین تزریق Ivermectin درمان های انتخابی بر علیه انگل های خارجی شترمرغ است.

ترکیبات حاوی lindane نباید در شترمرغ استفاده شود چرا که در شترمرغ اثرات سمی بسیاری دارند.

خورده شدگی پر ها در اثر فعالیت انگل، شاه پر

پر ریختگی در barbules  های پروکسیمال و دیستال. نوع پر: Femine

تاثیر تغذیه بر کیفیت پر:

همانطور که گفته شد پر می تواند شاخصی برای نشان دادن وضعیت تغذیه ای فارم پرورش شترمرغ باشد. اسید های آمینه مثل لیزین و ویتامین ها مثل ویتامین A از جمله موادی هستند که بر کیفیت پر تاثیر دارند.

استفاده از خوراک شترمرغ و مکمل های شترمرغ بهین پرور در تامین کیفیت پر و پوست پرنده تاثیر زیادی دارد. با توجه به قیمت خرید پر و پوست و توجیه اقتصادی ان، استفاده از خوراک شترمرغ با کیفیت بالا درآمدزایی قابل توجهی برای پرورش دهنده خواهد داشت.