بررسی کامل انگل های داخلی و خارجی از بیماری های شایع شتر مرغ

با پیشرفت و گسترش پرورش شترمرغ و اهمیت اقتصادی آن، بررسی سلامت این گونه از پرندگان، گام مهمی در جهت تولید بالا، موثر و پایدار و همچنین رشد بهتر است. بیماری های انگلی شترمرغ از بیماری های شایع شتر مرغ هستند که توجه به آنها لازمه سلامت پرنده و موثر بر بازده اقتصادی مزارع پرورش شترمرغ است. در این مطلب به بررسی بیماری انگل شترمرغ می پردازیم.

شناخت انواع انگل ها از بیماری های شایع شتر مرغ

انگل های داخلی و خارجی، شترمرغ را درگیر می کنند. دلایل اصلی آلودگی بیماری انگلی شترمرغ عموما مدیریت ضعیف، عدم رعایت موازین بهداشتی، تراکم بالا و ... می باشند.

انواع مختلف انگل شترمرغ می توانند این پرنده را درگیر کنند:

• انگل های تک یاخته
• کرم ها
• انگل های خارجی

بیماری شایع دیگر شترمرغ، آسپرژیلوزیس است که در مقاله بیماری های شایع در شترمرغ به آن پرداختیم

تک یاخته ها

انگل های تک یاخته زیادی هستند که در شترمرغ ها باعث بیماری های جدی گوارشی و اسهال می شوند و از این راه باعث کاهش جذب مواد غذایی و به تبع آن کاهش تولید و رشد می شوند. با توجه به کتاب بیماری های شترمرغ از بین این انگل ها می توان موارد زیر را نام برد:

• Giardia
• Trichmonas
• Hemaxia
• Toxoplasma
• Cryptosporidium

کریپتوسپوریدیوم ها از مهم ترین این انگل های تک یاخته در شترمرغ هستند، آنها در دستگاه گوارش شترمرغ، تنفس، بورس و رکتوم شترمرغ ها جایگزین می شوند و باعث کاهش تولید و رشد می شوند.

از جمله مهمترین زیان های ناشی از این انگل شترمرغ اثر آن بر آلت تناسلی شترمرغ های نر و پرولاپس آن است که باعث کاهش تولید پرندگان می شود؛ از این رو بررسی همه پرنده های نر از نظر این انگل ضروری است. تشخیص این انگل با آزمایش بر روی مدفوع و نمونه گیری و آسیب شناسی امکان پذیر می باشد.

گونه Eimeria از دیگر تک یاخته های شایع گوارشی در طیور است. در راسته سینه پهنان، این انگل بیشتر Emu را درگیر می کند و باعث بیماری به نام Coccidiosis می شود که از عوامل مهم ایجاد اسهال و کاهش تولید و وزن گیری است.

اما این انگل در شترمرغ بیماری زایی ندارد، حتی در مقاله و کتاب بیماری های شترمرغ در مدفوع شترمرغ ها تخم این بیماری انگلی شترمرغ بدون ایجاد علایم بالینی یافت شد که نشان می دهد این انگل برای شترمرغ ضرری ندارد.

تک یاخته ای تاژک دار به نام Histomonas Meleagridis نیز از انگل هایی است که شتر مرغ را درگیر می کند، این انگل موجب التهاب سکوم و کبد می شود و بر عملکرد و وزن گیری پرنده تاثیر منفی می گذارد. این انگل بیشتر بوقلمون ها را مبتلا می کند و شترمرغ هایی که در معرض بوقلمون نگهداری شوند ممکن است به این انگل مبتلا شوند.

از دیگر انگل های گوارشی، تریکوموناس را می توان نام برد که در قسمت بالایی دستگاه گوارش ضایعاتی ایجاد می کند و بر روی جذب و ضریب تبدیل تاثیر منفی دارد. تشخیص دو انگل اخیر نیز با آزمایش بر روی مدفوع و دیدن تخم های انگل در آزمایشگاه های تخصصی انجام می شود. شترمرغ هایی که در تماس با کبوتر باشند در معرض خطر این بیماری انگلی شترمرغ هستند.

Leukocytozoon Struthionis انگل سلول های خونی و سیستم گردش خون است که با گزش مگس منتقل می شود. اثرات مخرب آن شامل کاهش وزن، کاهش تولید و کم خونی تحت بالینی است. اهمیت این انگل به این دلیل است که هر چند در بسیاری از موارد بیماری بالینی نمی دهد ولی غیر مستقیم باعث کاهش تولید می شود. تشخیص این انگل با آزمایش خون امکان پذیر است.

کرم های نواری (سستودها)

کرمی به نام Houttuynia struthionis مهم ترین و فراوان ترین انگل داخلی شترمرغ هاست که باعث ایجاد بیماری های شایع شتر مرغ که روده باریک را درگیر می کند و موجب بی حالی، اسهال و به تبع آن کاهش تولید و وزن گیری می شود. جوجه ها حساس ترین گروه در معرض خطر هستند و رفته رفته دچار بی حالی، بی اشتهایی، کم خونی و اسهال می شوند. تشخیص این کرم با آزمایش مدفوع امکان پذیر است. آنها کرم های نواری با طول بلند (50 تا 100 سانتی متر) هستند.

برای درمان این بیماری انگلی شترمرغ به صورت زیر عمل کنید:

فنبندازول با دوز 15 میلی گرم/کیلوگرم وزن بدن تا 5 روز

پرازی کوانتل با دوز 5/7 میلی گرم/کیلوگرم وزن بدن تا 5 روز

کرم های گرد (نماتودها)

Libyostrongylus douglassii کرمی از گروه کرم های گرد و از نظر اقتصادی مهم ترین انگل شترمرغ است که موجب ضررهای اقتصادی بزرگی می شود گزارشات متعددی مبنی بر فراوانی بالای آن در مزارع صنعتی شترمرغ وجود دارد و در ایران در مطالعه ای، فراوانی آن 55% گزارش شده است. محل زندگی آن غدد پیش معده و سنگدان است و تخم آن از طریق مدفوع دفع می شود و در مزارع پخش می شود. این بیماری انگلی شترمرغ موجب کاهش رشد و کم خونی و در بعضی موارد انباشتگی پیش معده و مرگ می شود.

 اندازه این کرم ها 3 تا 6 میلیمتر می باشد و تشخیص آن از طریق مشاهده خود انگل در محتویات پیش معده در پرندگان تلف شده و یا تشخیص تخم آن در مدفوع در آزمایشگاه های تخصصی امکان پذیر است.

چرخه زندگی این انگل به صورت زیر است:

لارو عفونی انگل از مدفوع شترمرغ دفع می شود، این تخم توسط دیگر پرندگان خورده می شود و لارو ها در بدن بالغ شده و در دستگاه گوارش رشد می کنند.

جوجه ها به ویژه به این انگل شترمرغ حساس هستند و بیماری در آنها خود را با کاهش رشد، کم خونی و حتی مرگ نشان می دهد.

کرم های دیگری نیز در دستگاه گوارش شترمرغ ممکن است یافت شوند که به نوبه خود باعث کاهش رشد و وزن گیری و کاهش تولید می شوند. از جمله آنها می توان به Codiostomum اشاره کرد، این انگل که اختصاصا در شترمرغ دیده می شود باعث عدم جذب آب می شود.

همچنین می توان به Heterakis dispar اشاره کرد که از انگل های شایع در طیور است و در دستگاه گوارش شترمرغ نیز ممکن است یافت شود. تشخیص این ها از طریق دیدن تخم در مدفوع انجام می پذیرد.

درمان: آیورمکتین با دوز 2/. میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی یا 3/. میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن زیر پوستی

فنبندازول: 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی

لوامیزول: 30 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

انگل های خارجی

انگل های خارجی شترمرغ که روی پر و پوست زندگی می کنند باعث آسیب به کیفیت پوست و پر شترمرغ می شوند و از این طریق باعث ضرر اقتصادی به مزرعه می شوند، علاوه بر آن انگل های خارجی در هر سنی شترمرغ ها را درگیر می کنند، پرنده های مبتلا خارش و بی قراری نشان می دهند. بیشتر مقعد، گردن، بال ها و پاها درگیر می شوند. برای تشخیص این بیماری انگلی شترمرغ مشاهده میکروسکوپیک لازم است.

از مهم ترین انگل های خارجی می توان Struthiolipeurus struthionis را نام برد که موجب آسیب به پوست و پر می شود، دیدن این انگل شترمرغ با چشم غیر مسلح بسیار دشوار است چرا که به راحتی زیر پرها مخفی می شود و تشخیص آن با بررسی آزمایشگاهی پرها انجام می شود. این انگل ها از بیماری های شایع شتر مرغ از پرنده ای به پرنده دیگر منتقل می شوند و از این طریق در مزرعه پخش می شوند.

جربی به نام Gabucinia bicaudata در عروق زیر پرها زندگی می کند، محل تغذیه این انگل از خون و ماده ژلاتینی غلاف پرها می باشد که آسیب زیادی به کیفیت پر و پوست وارد می کند. و با توجه به پر ریزی شترمرغ ها همیشه پر نا بالغ در دسترس این ها قرار دارد و می توانند در صورت عدم تشخیص و درمان می توانند همیشه همراه پرنده زندگی کنند و آسیب های خود را روی پر و پوست وارد کنند.

کنه های متعددی شترمرغ ها را درگیر می کنند که شامل گونه های Hyalomma و Amblyomma و ... می شوند که علاوه بر آسیب به پر و پوست اهمیت اصلی آنها در انتقال بیماری ها است.