نشانه های مهم و راه های مقابله با استرس گرمایی در شترمرغ ها

تنظیم میزان غذا خوردن و احساس سیری در پرنده از چند راه کنترل می شود. پرندگان رنج مشخصی از دما را می توانند تحمل کنند و در صورت بالاتر رفتن دما از این رنج، استرس گرمایی در شترمرغ و یا گرمازدگی شترمرغ پیش می آید که اثرات بسیار مخرب از کاهش وزن تا مرگ و میر را به همراه دارد.

علائم گرمازدگی و استرس گرمایی در شترمرغ

بی اشتهایی: به هنگام مواجهه با استرس گرمایی در طیور، شترمرغ گرمازده لازم است تا دمای بدن خود را کم کند. طبق نظریه thermostatic در کنترل میزان اخذ غذا، پرنده به میزانی دان مصرف می کند تا دمای بدن خود را در طیف مشخصی حفظ کند.

پس یکی از راهکارها برای کاهش دمای بدن، کاهش اخذ دان است که این مساله بی اشتهایی در فصل گرم را توجیه می کند. در چنین شرایطی لازم است تا غلظت مواد مغذی در واحد حجم افزایش یابد تا میزان کافی از مواد مغذی به پرنده برسد و از مشکلات بعدی جلوگیری شود.

نشانه دیگر گرمازدگی شترمرغ می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• له له زدن
• بی حالی
• کاهش رشد

و...

علائم کالبدگشایی استرس گرمایی در طیور

پرخونی مویرگ های زیر پوستی

پرخونی عضلات سینه

گاهی پرخونی نای

کم آبی لاشه

نحوه رفتار و پاسخ پرنده به گرمازدگی شترمرغ

زمانی که شترمرغ گرمازده می شود، رفتارهایی از خود نشان می دهد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

افزایش تعداد تنفس و له له زدن

پرندگان غدد عرق ندارند و در شرایط استرس گرمایی باید دما را از طریق سیستم تنفسی خود خارج کند. در دماهای بالا تعداد تنفس در پرندگان بالا می رود و در فارم، پرندگان را در حالت له له زدن (panting) مشاهده می کنیم.

افزایش جریان خون در سطح پوست

با افزایش جریان خون به سطح پوست، تبادل دمایی بین پوست و محیط خارج شکل می گیرد و باعث کاهش دمای بدن می شود. قاعدتا با افزایش جریان خون به سطح بدن؛ جریان خون به ارگان های داخلی بدن کاهش می یابد.

افزایش مصرف آب

در شرایط گرمازدگی شترمرغ و استرس گرمایی، مصرف آب در جوجه شترمرغ و شترمرغ 2 تا 4 برابر افزایش می یابد.

واکنش های پرنده در برابر گرمازدگی شترمرغ حاد

چنانچه شترمرغ گرمازده با استرس گرمایی مقابله نکند، با تداوم گرما این پاسخ ها خود باعث اثرات مخربی می شوند که در ادامه به آن پرداخته می شود:

کاهش جریان خون به اندام های داخلی بدن

در اثر افزایش جریان خون سطحی، جریان خون به اندام های داخلی مثل دستگاه گوارش، کلیه ها، کبد و ... کاهش می یابد . باعث کاهش وزن گیری، افزایش ضریب تبدیل، عفونت و التهاب دستگاه گوارش شترمرغ و رشد بیش از حد باکتری های دستگاه گوارش  و... می شود.

به هم خوردن تعادل اسید و باز در بدن

با افزایش تعداد تنفس ممکن است میزان دی اکسید کربن در خون شترمرغ گرمازده بالا رود و خون قلیایی شود که به آن آلکالوز تنفسی می گویند. اما در شترمرغ احتمال بروز این حالت کمتر از پستاندارن است.

در شترمرغ کیسه های هوایی به خوبی تکوین یافته اند و در استرس گرمایی با تامین حجم هوای بالایی برای پرنده می توانند پرنده را در دفع اثرات منفی استرس گرمایی در طیور و گرمازدگی شترمرغ کمک کنند.  اما این سیستم همیشه در مقابل گرما تاب نمی آورد و پرنده دچار گرمازدگی می شود. شکل زیر کیسه های هوایی و محل قرار گیری آن ها را نشان می دهد.

 به هم خوردن تعادل آب در بدن

به هنگام استرس گرمایی در شترمرغ، آب بدن بیشتر از دو طریق ادرار و تنفس از دست می رود. بدن به این کاهش آب واکنش نشان می دهد به این صورت که کلیه ها رنین تولید می کنند که باعث افزایش حس تشنگی و افزایش مصرف آب می شود. از طرفی هورمون های ادراری در بدن تولید می شوند که جذب ادرار از لوله های ادراری را افزایش می دهد. این سیستم ها در حالت عادی بدن را به شرایط عادی باز می گرداند. اما چنانچه الکترولیت ها و آمولیت ها (مثل بتائین) به میزان کافی در جیره لحاظ نشوند سلول ها توانایی نگهداری آب مصرفی را ندارند و آب خود را از دست می دهند.

سرکوب سیستم ایمنی

در اثر استرس گرمایی، هورمون های استرس در بدن شترمرغ گرمازده تولید شده که این ها باعث سرکوب سیستم ایمنی می شوند.

راه های مقابله با استرس گرمایی در شترمرغ

برای مقابله با استرس گرمایی بهتر است موارد زیر رعایت شود:

تهویه مناسب هوا و کمک به کاهش دمای هوا

وجود فن به تعداد و با قدرت کافی در سالن ها متناسب با تراکم پرنده

درختکاری در اطراف فارم باعث کاهش دمای فارم می شود

سایه بان در فضای آزاد دمای هوا را در گردشگاه کم می کند.

استفاده از کولر

در ساعات اوج گرما دان دهی را کاهش دهید. زیرا دان خوردن دمای بدن را بالا می برد.

آب خنک باید همیشه در دسترس پرنده باشد.

استفاده از مکمل های غذایی

ویتامین C

سدیم بی کربنات (جوش شیرین)

پتاسیم کلرید

در تابستان باید جیره متراکم باشد یعنی میزان مواد مغذی در واحد حجم بالا باشد. این کار باعث می شود با کاهش میزان غذا میزان کافی از مواد مغذی به بدن پرنده برسد.

در فصل گرم پروتئین جیره نباید افزایش یابد و حتی الامکان از منابع گیاهی تامین شود.

در استرس گرمایی میزان جذب آمینو اسید ها و به ویژه آرژنین به شدت کاهش می یابد و باعث عدم تعادل آمینو اسیدی در سرم می شود. این مساله خود با افزایش کاتابولیسم پروتئین ها دمای بدن را بالا می برد. پروتئین های گیاهی غنی از آرژنین هستند و در فصل گرم توصیه می شوند.

با ثابت نگه داشتن میزان پروتئین جیره، آمینواسیدهای اساسی مورد نیاز بدن را در جیره حتما لحاظ کنید.

متابولیسم کربوهیدرات ها فرآیندی انرژی بر و گرمازاست، لذا در فصل گرم پرنده میزان اخذ کربوهیدرات ها را به دلیل کاهش دمای بدن کم می کند. از آنجایی که متابولیسم چربی ها نسبت به کربوهیدرات ها انرژی کمتری نیاز دارد توصیه می شود در فصل گرم میزان چربی و آمینو اسیدها را در جیره افزایش و میزان انرژی را کاهش دهید.

چربی جیره در تابستان می تواند افزایش یابد زیرا شاخص گرمازایی آن از کربوهیدرات ها و پروتئین ها پایین تر است و به کاهش دمای بدن شترمرغ گرمازده کمک می کند. نکته حائز اهمیت این است که در فصل گرم، مراقب فساد منابع چربی باشید.

آنتی اکسیدان ها از اقلامی هستند که در فصل گرم باید در جیره افزوده شوند. در اثر استرس گرمایی در طیور میزان زیادی رادیکال آزاد در بدن تولید می شود که این ها می توانند باعث تخریب بافت ها و بیماری زایی شوند. استفاده از آنتی اکسیدان ها اثرات گرمازدگی شترمرغ را کاهش می دهد.